TÜRKİYE’DE SU KAYNAKLARI

KARADENİZ
Yüz ölçümü 496.064 km2dir. Türkiye sınırlarındaki kıyı uzunluğu 1795 km’dir.
Türkiye kıyılarında kıta sahanlığı dardır.
Karadeniz’de 200 metrenin altındaki derinliklerde, kükürtlü hidrojen gazından dolayı canlı yaşayamaz.
Tuz oranı en az olan denizimizdir.
Ülkemizde deniz ürünlerinin %80’i Karadeniz’den elde edilmektedir.

İSTANBUL BOĞAZI
Marmara’yı Karadeniz’e bağlayan İstanbul Boğazı, dünya deniz ulaşımında önemli bir yere sahiptir. İstanbul Limanı, Türkiye’nin ihracat ve ithalatında âdeta dünyaya açılan bir kapıdır.
ÇANAKKALE BOĞAZI
Marmara’yı Ege’ye bağlayan Çanakkale boğazı stratejik açıdan önemli bir yere sahiptir. Boğaz işlek su yollarındandır.

EGE DENİZİ
Türkiye ile Yunanistan arasında yer alan Ege’nin yüz ölçümü adalarla birlikte 214.000 km2dir. Yaklaşık 3000 ada bulunmaktadır.
Ege’nin Türkiye kıyılarının uzunluğu 2805 km’dir. Kıyılarımızın toplam uzunluğunun yaklaşık 1/3’ünü bu kıyılar oluşturmaktadır.
Ege Denizi turizm bakımından Türkiye ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır.
Girintisi ve çıkıntısı fazla olan Ege’de çok sayıda koy, körfez ve yarımada yer almaktadır.

AKDENİZ
Türkiye çevresindeki en büyük denizdir. Kapladığı alan 2.971.000 km²dir.
Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusu’na, Süveyş Kanalı ile Hint Okyanusu’na bağlanmıştır.
Deniz turizmi açısından çok önemlidir.
Tuz oranı en fazla olan denizimizdir.

TÜRKİYE’NİN GÖLLERİ
Türkiye, göller bakımından zengin bir ülke değildir. Bazı alanlarda göl sayısı fazla iken bazı alanlarda ise göl bulunmamaktadır.

Van Gölü çevresi
Tuz Gölü çevresi
Göller Yöresi
Marmara Denizi’nin güneyinde göllerin sayıca daha fazla olduğu görülmektedir.

TEKTONİK GÖLLERİMİZ

Tuz Gölü
Ankara, Konya ve Aksaray illeri arasında bulunan Tuz Gölü, yüz ölçümü bakımından ülkemizin ikinci büyük gölü iken, son yıllarda sularındaki azalmadan dolayı üçüncü sıraya düşmüştür. Tektonik bir çanakta yer alan bu göl, kapalı bir havzada yer almaktadır.
Ortalama derinliği 40 cm olan gölün büyük bir kısmı yaz döneminde kurumaktadır.
Ülkemizin tuz ihtiyacının yarısına yakını Tuz Gölü’nden elde edilmektedir.

Beyşehir Gölü
Ülkemizin ikinci büyük doğal gölü ve en büyük tatlı su gölüdür. Beyşehir gölü tektonik bir çanakta yer almaktadır.

Burdur Gölü
Tektonik göllerden olan Burdur’un dışarıya akıntısı olmadığından tuz oranı yüksektir. Nesli azalmakta olan Dikkuyruk Ördekleri’nin dünyadaki varlığının, yaklaşık yüzde 75’i bu gölde kışlamaktadır.

Manyas (Kuş) Gölü
Güney Marmara’da tektonik çanakta yer alan Kuş (Manyas) Gölü, dünyaca tanınan kuş barınma alanlarından biridir.

VOLKANİK GÖLLERİMİZ

Nemrut Gölü
Bitlis ili sınırlarında bulunan ve Nemrut Dağı’nın kalderasında yer alan bu göl, en büyük volkanik gölümüzdür.
Meke Gölü
‘’Dünyanın nazar boncuğu’’ olarak adlandırılan Meke Tuzlası Gölü, Karapınar yakınlarında yer alır. Bir patlama çukuru içinde yer alan gölün ortasında ada şeklinde bir volkan konisi bulunmaktadır. Meke gölünün suları on yıllarda gittikçe azalmıştır.

KARSTİK GÖLLERİMİZ

Salda Gölü
‘’Türkiye’nin Maldivleri’’ olarak adlandırılan Salda Gölü karstik göllerimiz arasında yer almaktadır.
Kızören Obruk Gölü
Konya ili sınırlarında bulunan Kızören Gölü’nün derinliği 145 metredir.

BUZUL GÖLLERİMİZ
Orta kuşakta yer alan ülkemizde buzul göllerinin örneklerine sık rastlanmamakla birlikte bu göller, buzul aşındırmasının etkili olduğu yüksek yerlerde (Uludağ, Kaçkar Dağları, Buzul Dağı vb.) görülmektedir.

KARMA YAPILI GÖLLERİMİZ
Oluşumunda birden fazla faktörün etkili olduğu göllere karma yapılı göller denir. Örneğin Van Gölü, Nemrut Dağı’ndan çıkan lavların tektonik bir çanağın önünü kapaması sonucu oluşmuştur. Ayrıca Eğirdir ve Kovada göllerinin oluşumunda tektonik ve karstik olaylar birlikte etkili olmuştur.

Van Gölü
Ülkemizin en büyük gölü olan Van Gölü, tektonik bir çanağın önünün Nemrut’tan çıkan lavlarla kapanması sonucunda meydana gelmiştir.
Kapalı bir havza olan Van Gölü dünyanın en büyük sodalı gölüdür.

DOĞAL SET GÖLLERİMİZ
Ülkemizde bir çanağın önünün doğal setlerle kapanması sonucunda meydana gelen göllerin çeşitli örneklerine rastlanmaktadır.

Bunlardan başlıcaları:
Kıyı set gölleri
Heyelan set gölleri
Alüvyal set gölleri
Volkanik set gölleri

Alüvyal Set Göllerimiz
Akarsuların taşıdığı alüvyonların bir derenin önünü kapatmasıyla meydana gelen göllerdir.

Eymir
Mogan
Bafa (Çamiçi)
Marmara
Köyceğiz gölleri, alüvyal set göllere örnektir.

Volkanik Set Göllerimiz
Volkanik faaliyet sırasında çıkan materyalin bir çukurluğun önünü kapaması sonucu oluşan göllerdir.
Lav seti göllerine özellikle Doğu Anadolu’da sık rastlanmaktadır.

Doğu Anadolu’daki ;
Nazik
Erçek
Balık
Çıldır
Haçlı gölleri volkanik set göllerine örnek verilebilir.

Kıyı Set Göllerimiz
İstanbul kıyılarında yer alan Büyükçekmece, Küçükçekmece ,Durusu (Terkos) gölleri koy veya körfezin önünün dalga ve akıntıların getirdiği materyal ile kapanması sonucu oluşan kıyı set göllerine örnektir.

Heyelan Set Göllerimiz
Kuzey Anadolu’da özellikle Rize, Trabzon ve Artvin gibi illerde heyelan olayının sık yaşanmasına bağlı olarak heyelan set gölleri oluşmuştur.

Abant Gölü (Bolu)
Sera Gölü (Trabzon)
Tortum Gölü (Erzurum) ülkemizde yer alan başlıca heyelan set gölleridir.

YAPAY (BARAJ) GÖLLERİMİZ
Akarsu vadileri üzerine insanoğlu tarafından yapılan setlerle akarsuyun önünün kapanması sonucu baraj gölleri oluşur.

Baraj gölleri elektrik enerjisi (hidroelektrik), içme ve sulama suyu temini gibi çeşitli amaçlarla oluşturulur.

TÜRKİYE’NİN AKARSULARI

ÜLKEMİZDEKİ AKARSULARIN GENEL ÖZELLİKLLERİ
1) Akarsularımız genellikle açık havzaya sahiptir.
2) Akarsularımızın rejimleri düzensizdir.
3) Akarsularımızın üzerinde yolcu ve yük taşımacılığı yapılamaz.
4) Akarsularımızın akış hızları ve enerji potansiyeli yüksektir.
5) Akarsularımız kano, rafting gibi su sporları için uygundur.
6) Akarsularımızın boyları genel olarak kısadır.
7) Akarsularımızın önemli bir kısmı doğu-batı doğrultusunda akmaktadır.
8) Denize döküldükleri yerlerde delta oluştururlar.
9) Akarsularımızın taşıdıkları su miktarı(akım) azdır.
10) Akarsularımızın debileri ilkbaharda ve yaz başlarında daha fazladır.

Ülkemizden doğup başka ülkelere giden akarsularımız: Fırat, Dicle, Aras, Kura, Çoruh
Başka ülkelerden doğup ülkemizde denize dökülen akarsularımız: Asi ve Meriç

TÜRKİYE’NİN YER ALTI SULARI ve KAYNAKLARI

Türkiye’de alüvyal ve karstik alanlar, geçirimli arazi özelliklerinden dolayı yer altı suları bakımından zengindir.

Yer altı suları, yağış miktarı ile yüzey sularının yetersiz olduğu alanlarda (özellikle Konya Ovası) büyük bir öneme sahiptir.

Türkiye’de kaynaklar; pınar, göze, memba, eşme bulak gibi yöresel isimlerle de anılır.

VADİ (YAMAÇ) KAYNAĞI
Yer altı sularının vadi yamaçlarından yüzeye çıkmasıyla oluşan vadi (yamaç) kaynakları ülkemizde yaygın olarak görülür.

KARSTİK KAYNAK
Özellikle kalkerli arazilerde, yer altında çözünmeyle meydana gelen kaynak veya mağaralarda biriken suların yüzeye çıkmasıyla oluşur.

Özellikle Batı Toroslar’da yaygın olarak bulunan karstik kaynakların suları soğuk ve kireçlidir.

ARTEZYEN KAYNAK
Artezyen kaynaklar da iki geçirimsiz tabaka arasında sıkışmış olan yer altı sularının sondaj veya başka yollarla yüzeye çıkması sonucu oluşur.
Türkiye’de oldukça yaygın olan artezyen kaynaklara daha çok Ergene, Bursa, İnegöl, Eskişehir, Konya, Malatya, Erzurum ve Gediz ovalarında rastlanır.
Ülkemizde içme ve kullanma suyu sağlamak için artezyen kuyuları açılmaktadır.

FAY KAYNAKLARI
Türkiye’de sahip olunan arazi özelliklerinden dolayı fay kaynakları oldukça yaygındır. Suların sıcaklığı, geldiği fay kaynağının derinliği ile doğru orantılıdır.
Suları yüksek sıcaklıkta olan fay kaynaklarına kaplıca, ılık olanlarına da ılıca denir. Fay kaynaklarının yaygın olduğu ülkemizin çoğu bölgesinde kaplıcalara rastlamak mümkündür.

Fay kaynaklarından bazılarından elektrik enerjisi üretiminde yararlanılmaktadır.
Ülkemizdeki ilk jeotermal santral Denizli Sarayköy’dekidir