TÜRKİYE’DE BİTKİ TÜRLERİ

TÜRKİYE’DE BİTKİ TÜRLERİ

Türkiye, zengin bitki çeşitliliğine sahip olan dünyanın sayılı ülkelerinden biridir. Ülkemiz, sahip olduğu yaklaşık 12 000 bitki türüyle Avrupa Kıtası’nın tamamında görülen bitki türlerine yakın bir çeşitliliği barındırmaktadır. Bu zenginlikte; İklim çeşitliliği Kısa mesafelerde değişen yer şekilleri Coğrafi konum Jeolojik zamanlar boyunca görülen iklim değişiklikleri Toprak türleri gibi faktörler etkili olmuştur.

Endemik Bitki:

Yeryüzünün belirli bir bölgesinde yaşayan ve başka sahalarda rastlanmayan bitki türleridir.
Ülkemizdeki bitki türlerinin yaklaşık üçte biri endemik olup en fazla çeşitlilik Toros Dağları’nda bulunmaktadır.

Relikt (Kalıntı) Bitki:

Geçmiş jeolojik dönemlere ait iklim koşullarında yaşamış ve günümüz iklim koşullarına da uyum sağlayarak varlığını sürdüren bitkilerdir.

Ülkemizdeki endemik türlerden bazıları:

Köyceğiz Gölü çevresinde Sığla Ağacı
Göller Yöresi’nde Kasnak Meşesi
Rize’de (Anzer Yaylası) Anzer Çayı
Safranbolu çevresinde Safran Otu
Erzurum’da (Karayazı) Ters Lale

Ülkemizdeki relikt türlerden bazıları:

Amanos Dağları ve Murat Dağı Kayın Ağacı
Köyceğiz Gölü çevresi Sığla Ağacı
Kelkit Çayı Vadisi Sedir Ağacı
Bey Dağları Ihlamur Ağacı
Çoruh Vadisi Kocayemiş

TÜRKİYE’DE BİTKİ TOPLULUKLARI

Orman
Çalı (maki, garig, psödomaki)
Ot (bozkır ve dağ çayırları)

Orman

Ormanlık alan miktarı ülke genel alanının yaklaşık %28,6’sıdır.
Ormanların yaklaşık yarısı Akdeniz ve Karadeniz‘de kıyıya paralel uzanan dağlarda bulunur.
Türkiye ormanları geniş ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşmakla birlikte bu ağaçların yarıdan fazlasını meşe ve kızılçamlar oluşturur.
Ormanları oluşturan en yaygın ağaç türlerinden;

Geniş yapraklı türler ; meşe, kayın, gürgen, ıhlamur, kestane, akçaağaç, kızılağaç, çınar

İğne yapraklı türler ; kızılçam, karaçam, sarıçam, ardıç, göknar, sedir ve ladin

Karadeniz Ormanları:

Karadeniz ikliminin etkili olduğu Kuzey Anadolu Dağları’nın denize bakan yamaçları ile Marmara Denizi’nin kuzey kesimlerinde dağılış gösterir.
Türkiye’nin en gür ormanlarına sahip olan bu alanlar, ormanaltı bitki örtüsünün zenginliği açısından ilk sırada yer almaktadır.
Dağların kuzey ve güney yamaçlarında bitki türü ve yoğunluğu farklıdır.

Geniş Yapraklı Ormanlar Kuşağı

Kuzey Anadolu Dağları’nın Karadeniz’e bakan yamaçlarında (0 –1000 m) görülür.
Bu kuşağı oluşturan en önemli ağaç türü, kışın yaprağını döken kayın ağacıdır.

Karma Ormanlar Kuşağı

Geniş ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşup Kuzey Anadolu Dağları’nın denize bakan yamaçlarında (1000 m –1500 m) görülür.
Bu kuşakta geniş yapraklı olarak kayın ağacı; iğne yapraklı olarak da göknar, ladin, karaçam ve sarıçam ağaçları yer alır.

İğne Yapraklı Ormanlar Kuşağı

Karadeniz dağlarının 1500-2000 metreleri arasında yer alan ve geniş yapraklı ağaçların yetişemediği kesimlerinde görülür.

Soğuğa dayanıklı iğne yapraklı ağaçlardan oluşan bu ormanlarda ladin, karaçam, göknar ve sarıçam yaygın olarak görülür.

Akdeniz Ormanları

Bitki örtüsünün oldukça çeşitli olduğu bu ormanlar iki kuşaktan oluşmaktadır.
Asıl Akdeniz kuşağı ormanları
Akdeniz dağ kuşağı ormanları

Asıl Akdeniz kuşağı ormanları:

Toros Dağları’nın denize bakan yamaçlarında görülmekte olup daha çok kızılçam ağaçlarından oluşur.
Kızılçam ormanlarının orman altı bitkisi olan makiler ise kızılçamların tahrip edildiği alanlarda görülür.

Akdeniz Dağ Kuşağı Ormanları

Kızılçam orman kuşağı üzerinde 1000-2000 metreler arasında oluşup değişik karaktere sahip ormanlar şeklinde gelişmiştir.
Akdeniz kıyılarından Toros Dağları’nın yüksek kesimlerine doğru sıcaklık azalırken yağış artar.
Bu kuşak; Toros Dağları’nın Akdeniz’e bakan kesimlerinde sedir, göknar, karaçam ve ardıçlardan oluşan iğne yapraklı ormanlar şeklinde yer almaktadır.

Batı Anadolu Ormanları

Karadeniz ve Akdeniz iklimine ait bitki türlerinden oluşup özellikle Ege ile Güney Marmara kıyılarında görülür.
Yükseltiye bağlı olarak kızılçam, meşe ve karaçam gibi türlerden oluşan Batı Anadolu ormanları, ülkemizde geniş bir alan kaplar.
Kıyılarda kızılçam, 1000 metreden sonra ise karaçam ve meşe ormanları yaygındır.
Batı Anadolu ormanları içinde yer alan ve Marmaris Köyceğiz çevresinde bulunan sığla (günlük) ağaçları ise endemik bitkilerdir.

İç Kesimlerdeki Ormanlar ;

Yükselti ve engebeye bağlı olarak yağışın arttığı dağların yamaçlarında ormanlara rastlanır.
Bu alanlardaki ormanlarda en fazla bulunan ağaçlar meşe, ardıç ve karaçamdır.

Doğu Anadolu’daki Ormanlar:

Orta Anadolu’daki ormanlara göre daha yükseklerde başlar.
Bu bölgede meşe ormanları, Sarıkamış çevresinde ise sarıçam ormanları yaygındır.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi:

Ülkemizde kuraklığın en belirgin yaşandığı yer olduğu için burada orman alanları oldukça azdır.

Çalı ( Maki-Garig-Psödömaki )

Ormanların tahrip edilmesiyle ortaya çıkan çalılar ülkemizde geniş alan kaplar.

Makiler :

Akdeniz iklim koşulları altında bodur ağaç ve çalılardan oluşan bitki topluluğudur.
Akdeniz ikliminin tipik (birincil) bitki örtüsü olan kızılçam ormanlarının, tahrip edildiği sahalarda orman altı bitkisi olarak bulunan ve ikincil bitki topluluğu olan makiler yetişmektedir.

Garig (frigana)

Makilerin tahrip edilmesiyle seyrek çalılardan oluşan ve kısa boylu olan bitki topluluğudur.
Bu çalıların başlıca türleri; lavanta, yasemin, kekik, funda, kermez meşesi ve süpürge çalısıdır.
Gariglere Akdeniz ve Ege Denizi kıyılarında rastlanmaktadır.

Psödomaki (yalancı maki)

Karadeniz kıyılarında ormanların tahribi sonucu deniz kıyısından başlayarak 200-300 metrelere kadar yükselen kuşakta yer alan çalılardır.
Makiye benzeyen psödomakiler; kızılcık, böğürtlen, üvez, fındık ve orman gülü gibi bitkilerden oluşur.

Ot ( Bozkır ve Dağ Çayırları )

Coğrafi koşulların (sıcaklık, yağış) ağaç veya çalı yetişmesine imkân tanımadığı alanlarda çeşitli ot toplulukları oluşur.
Türkiye’de bu bitkiler daha çok iç kesimler ile yüksek alanlarda görülür.
Ülkemizde görülen ot toplulukları çayır ve bozkırlardır.

Çayırlar

Sıcaklıkların düşük olduğu yüksek kesimlerde ilkbaharda yeşerip yazın da yeşil kalan ot ve bazı çiçeklerden oluşan türlerdir.
Bu çayırlara Alpin çayır veya Dağ çayırları da denir.
Düğün çiçeği, sarı çiçekli orman gülü, mine, kardelen başlıca türleridir.
Kuzey Anadolu Dağları, Toros Dağları, Erzurum, Kars ve Ardahan platoları çayırların bulunduğu alanlara örnektir.

Bozkır (step)

Kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde ilkbahar yağışları ile yeşeren, yaz kuraklığı ile de sararan kısa boylu ot topluluklarıdır.

Bu bitkiler; İç Anadolu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Trakya (Ergene Havzası) ve İç Batı Anadolu’da yaygın olarak görülür.

Geven, çoban yastığı, gelincik, adaçayı, üzerlik, sığırkuyruğu ülkemizde görülen başlıca bozkır türleridir.

Asırlar boyu süregelen tahribat sonucunda iç bölgelerdeki karaçam, meşe ve ardıç ormanları ot formasyonuna dönüşmüştür.

Trakya, Batı Anadolu’nun iç kesimleri ve İç Anadolu’nun yüksek kesimlerinde görülen antropojen bozkırlara “ağaçlı bozkır” adı da verilmektedir.