GÖÇ

İnsanların yaşamlarını devam ettirdikleri yeri, daimî veya geçici olarak değiştirmesi olayına göç denir.
İlk çağlarda, doğal kaynakların beslenmeye yeterli gelmediği alanları terk edip tarım ve hayvancılık yönünden elverişli alanlarda yaşamak mantığında gelişen göçler yaşanmıştır.
Daha sonraki dönemlerde;
İklim değişimleri
Coğrafi keşifler
Doğal afetler
Savaşlar
Dinî ve siyasi etkiler
Ekonomik durum
Hızlı nüfus artışı
Eğitim ve sağlık koşulları gibi pek çok faktör göçlerin sebeplerini oluşturmuştur.

Göçler; süre, sınır ve istek kriterlerine göre 3 şekilde sınıflandırılabilir.

GÖÇ SINIFLANDIRMASI

Süre Kriterine Göre

Daimî (Sürekli) Göç
Geçici (Mevsimlik) Göç

Sınır Kriterine Göre

İç Göçler
Dış (Uluslararası) Göçler

İstek Kriterine Göre

Gönüllü (İsteğe Bağlı) Göçler
Zorunlu Göçler

GÖÇ SINIFLANDIRMASI

Süre Kriterine Göre

Daimî (Sürekli) Göç

İnsanların kalan hayatlarını geçirmek ve sürekli yaşamak amacıyla bulundukları yerlerden başka bir yere taşınmaları şeklinde gerçekleşen göçlerdir.

Sürekli göçler, nüfus özellikleri açısından, kalıcı etkiler göstermesi nedeniyle önemlidir.

Geçici (Mevsimlik) Göç

İnsanların çeşitli nedenlerle sürekli yaşadığı yerden belirli bir süre için başka bir yere gitmesi ve tekrar yaşadığı yere geri dönmesi şeklinde gerçekleşen göçlerdir.
Geçici göçler; turizm ve hayvancılık amaçlı yaylacılık, tarım ve inşaat sektörlerinde çalışma, eğitim gibi nedenlerle gerçekleştirilmektedir.

Sınır Kriterine Göre

İç Göçler

İnsanların kendi yaşadıkları ülke sınırları içinde yer değiştirmesi şeklinde gerçekleşir.
İç göçler ülkenin toplam nüfusunu etkilemez. Ancak ülke içinde nüfus dağılımında dengesizlik oluşabilir.

Dış (Uluslararası) Göçler

İnsanların çeşitli nedenlerle yaşadıkları ülkeden başka bir ülkeye, sürekli ya da belirli bir süre kalmak için gitmeleri şeklinde gerçekleşen göçlerdir.

İstek Kriterine Göre

Gönüllü (İsteğe Bağlı) Göçler

İnsanların çeşitli nedenlerle kendi istek ve kararları sonucunda bulunduğu yerden başka bir yere gitmesi şeklinde gerçekleştirdiği göçlerdir.
Bu tip göçlerin temelinde genellikle ekonomik ve sosyal nedenler vardır.

Zorunlu Göçler

İnsanların kendi istekleri dışındaki faktörlere bağlı olarak yaptıkları ya da yapmak zorunda kaldıkları göçlerdir.
Bu tip göçlerde daha çok siyasal faktörler etkilidir. Savaş, baskı, zulüm, zorunlu yer değiştirme (mübadele) gibi unsurlar bu tür göçlere neden olur.

Göçlerin Nedenleri

1-Ekonomik Nedenler

İtici Faktörler
• İşsizlik
• Geçim sıkıntısı
• Doğal kaynakların yetersizliği
• Ekonomik istikrarsızlık

Çekici Faktörler
• İş imkânları
• Yüksek gelir
• Doğal kaynakların elverişliliği
• Ekonomik istikrar

2-Siyasi Nedenler

İtici Faktörler

• Savaşlar
• İç çatışmalar
• Terör
• İhtilaller ve yönetim değişikliği
• Baskıcı yönetim
• Azınlık hakları ihlalleri
• Sınır değişiklikleri

Çekici Faktörler

• Çatışmasız ortam
• Özgür yaşama ortamı
• Hakları koruyucu tutum
• İnsan haklarına saygılı yönetim

3-Sosyal-Kültürel Nedenler

İtici Faktörler

• Sağlık imkânlarının yetersizliği
• Eğitim imkânlarının yetersizliği
• Dinî ve kültürel yaşamda zorluklar

Çekici Faktörler

• Daha iyi sağlık koşulları
• Daha iyi eğitim koşulları
• Dinsel ve kültürel yaşantıya uygun ortam

4-Doğal Nedenler

İtici Faktörler

• Olumsuz iklim şartları
• Çoraklaşma ve çölleşme
• Kuraklık
• Deprem
• Heyelan
• Volkanik patlama
• Sel ve su baskını
• Dağlık ve engebeli arazi yapısı

Çekici Faktörler

• Uygun iklim özellikleri
• Yeterli su kaynakları
• Verimli tarım toprakları

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE GÖÇLER

Türklerin Orta Asya’dan Göç Etmeleri ve Kavimler Göçü
Yeni Dünya’ya Göçler
Mübadele Göçleri
İşçi Göçleri
Savaşlar ve Sosyal Olayların Neden Olduğu Göçler
Beyin Göçü
Doğal Afetlerin Neden Olduğu Göçler

Türklerin Orta Asya’dan Göç Etmeleri ve Kavimler Göçü

• İklim değişikliği (kuraklığın artması, yağışların azalması).
• Toprakların verimsizleşmesi.
• Otlakların yetersiz kalması.
• Geçim kaynaklarının yetersiz kalması.
• Nüfus miktarının artması.
• İnsanlar ve hayvanlar arasında görülen salgın hastalıklar.
• Türklerin kendi aralarındaki siyasi anlaşmazlıklar ve savaşlar
• Dış baskılar (Çin, Moğol ve Kitan baskıları)
• Yeni vatan kurma ve fetih düşüncesi

Yeni Dünya Göçleri

Nedenleri

Dini yaymak
Macera duygusu
Siyasi baskıdan kaçmak
İpek ve Baharat yollarını Osmanlının kontrol etmesi
Ekonomik sıkıntıdan kurtulmak

Sonuçları

Sömürgeciliğin başlaması
Avrupa’da sermaye birikiminin başlaması

Mübadele Göçleri

Devletler arası yapılan anlaşma gereği ülke vatandaşlarının karşılıklı olarak yer değiştirmesine mübadele göçü denir.
Bu göçü diğerlerinden farklı kılan en önemli özellik zorunlu olmasıdır.
1923 yılında Türkiye ile Yunanistan arasında gerçekleştirilen nüfus mübadelesi bu göçlerin en tipik örneğidir.
Anlaşma kapsamında Türkiye’den Yunanistan’a yaklaşık 1 200 000 Rum, Yunanistan’dan Türkiye’ye de yaklaşık 450000 Türk göç etmiştir.

İşçi Göçleri

II. Dünya Savaşı sonrası kalkınma hamlesine başlayan Almanya, Fransa, Belçika, Avusturya ülkelerine doğru olmuştur.
1960’lı yıllardaki işsizlik ve hızlı nüfus artışı ile devletin göçü desteklemesi en önemli sebepler olmuştur.
Portekiz, Yunanistan, Türkiye, Fas, Cezayir, Tunus en yoğun göç veren ülkelerdir.
Türkiye’den ilk göç hareketi 1958 yılında başlamıştır.
Türkiye son yıllarda altyapı ve inşaat işlerini yaptığı Arap ülkeleri ve Orta Asya Türk Cumhuriyetlerine işçi göçü vermektedir.

Savaşlar ve Sosyal Olayların Neden Olduğu Göçler

Ülkeler arasındaki savaşlar ve ülke içerisinde yaşanan sosyal ve siyasal çatışmalar, insanların göç etmesine neden olur.
Geçmişte çeşitli ideolojik düşüncelerin etkisiyle halk üzerinde oluşmuş baskıcı yönetimler; günümüzde de Myanmar, Etiyopya, Somali, Haiti, Sudan vb. birçok yerde varlığını devam ettirmektedir.
Özellikle son dönemde sayıları artan mülteciler, genellikle gelişmiş ülkelere gitmeyi tercih etmektedir.

Beyin Göçü

İyi eğitim almış, nitelikli ve yetenekli insanların başka ülkelere göç etmesi beyin göçü olarak adlandırılır.
Beyin göçü, genellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş ülkelere doğru yapılmaktadır
Gelişmiş ülkeler içerisinde en fazla beyin göçü; ABD, Kanada, Almanya, İngiltere, Fransa, İsviçre, İsveç, Norveç ve Avustralya’yadoğru olmaktadır.
En çok beyin göçü veren yerler ise Hindistan, Pakistan, Çin, Filipinler ve İran’ın yanı sıra Afrika Kıtası’nda bulunan ülkelerin büyük çoğunluğu ile Orta Asya’daki Türk Cumhuriyetleri’dir.

Doğal Afetlerin Neden Olduğu Göçler

Sel, deprem, volkanizma, toprak kayması, fırtına, çölleşme, kuraklık vb. afetler insanların daha güvenli yerlere göç etmesine neden olur.
Aral Gölü’nün kuruması sonucu bu gölden geçimini temin eden binlerce insanın bulundukları yeri terk etmesi de doğal afet kaynaklı bir göçtür.
Ülkemizde ise Marmara Bölgesi’nde meydana gelen deprem (17 Ağustos 1999), bölgede yaşayanların bir kısmının başka alanlara göç etmesine neden olmuştur.