Türkiye’nin İklimi
TÜRKİYE’NİN İKLİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Matematik (Mutlak) Konum
Türkiye 36°-42° kuzey enlemleri arasında yer alır.
Türkiye’nin enlem dereceleri iklim özellikleri üzerinde etkili olmuştur.
Enlem derecesinin iklim üzerindeki etkisi:
➤ Türkiye’de matematik konum özelliğine bağlı olarak ılıman iklim koşulları görülür.
➤ Türkiye’nin kuzeyinde daha soğuk, güneyinde daha sıcak iklim şartları hâkimdir.
➤ Yıl içinde dört mevsim belirgin bir şekilde yaşanır.
➤ İklim üzerinde cephesel yağışlar etkilidir.
➤ Türkiye, batı rüzgârları ve Akdeniz iklim kuşağında bulunur.
Özel (Göreceli) Konum
a. Çevresindeki kara kütlelerinin etkisi
b. Yükseltinin etkisi
c. Etrafındaki denizlerin etkisi:
d. Yeryüzü şekillerinin etkisi
e. Çevresindeki basınç merkezlerinin etkisi
Türkiye’de Etkili Olan Basınç Merkezleri
İzlanda DAB : Genelde kış mevsiminde etkisini gösterir. Yağış getirir. Ilıman hava getirir.
Sibirya TYB : Kış mevsiminde etkilidir. Kuzeydoğudan ülkemize girer. Soğutucu bir etki yapar. Kar yağışına neden olur.
Asor DYB : Yıl boyu etkisini gösterir. Genelde yazın etkilidir. Yazın etkili olduğunda sıcak ve kurutucu etki yapar.
Basra TAB : Yaz mevsiminde etkilidir. Güneydoğudan ülkemize girer. Sıcaklığı artırır. Havayı kurutucu etki yapar.
Türkiye’yi Etkileyen Rüzgârlar:
Türkiye’de matematik konum etkisine bağlı olarak kuzeyden esen rüzgârlar hava sıcaklığını düşürür, güneyden esen rüzgârlar hava sıcaklığını yükseltir .
Soğuk Yerel Rüzgarlar :
Karayel : Kuzeybatı yönünden esen rüzgârdır. Ülkemizde kış mevsiminde etkili olan bu rüzgâr hava sıcaklığının düşmesine ve kar yağışlarının görülmesine neden olur.
Yıldız : Kuzey yönünden esen rüzgârdır. Hava sıcaklığını düşürür.
Poyraz : Kuzeydoğu yönünden esen rüzgârdır. Sibirya yüksek basınç merkezinin etkisiyle kış mevsiminde şiddetli soğuklara neden olur. Yaz mevsiminde ise serinletici bir etki yapar.
Sıcak Yerel Rüzgarlar :
Samyeli (Keşişleme ) :Güneydoğu yönünden gelen rüzgârdır. Sıcak ve kavurucu bir özelliğe sahip olduğu için tarım ürünlerinin erken olgunlaşmasına neden olur.
Sıcaklığı artırır.
Kıble :Güneyden esen rüzgârlara kıble adı verilir. Ilık hava getiren bir rüzgârdır.
Lodos :Güneybatıdan esen bu rüzgâr sıcak ve nemli bir karaktere sahip olduğu için sıcaklığı artırır. Yağış oluşumuna neden olabilir.
Türkiye’de Nemlilik ve Yağış:
Türkiye’nin kıyı kesimlerinde nem oranı yüksektir. Dolayısıyla kıyı kesimlerinde yıllık ve günlük sıcaklık farkı iç kesimlere göre daha azdır.
Türkiye’de nem oranın en yüksek olduğu yer Doğu Karadeniz kıyılarıdır.
Bu kesim, Türkiye’de yıllık ve günlük sıcaklık farklarının en az, buna karşın yıllık yağış miktarının en yüksek olduğu bölgedir.
Türkiye’de fazla yağış alan yerler; Doğu Karadeniz, Batı Karadeniz, Yıldız Dağları’nın denize bakan yamaçları, Menteşe dağlık bölgesi, Antalya çevresi ve Hakkâri çevresidir.
Türkiye’de az yağış alan yerler; Tuz Gölü çevresi, Konya – Karapınar, Iğdır Ovası ve Güneydoğu Anadolu’dadır.
TÜRKİYE’DE GÖRÜLEN İKLİMLER
1. Akdeniz İklimi
➤ Görüldüğü yerler; Akdeniz, Ege Denizi ve Marmara Denizi kıyılarıdır.
➤ Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır.
➤ Yıllık yağış miktarı 600-1000 mm kadardır. (Dağların kıyıya göre konumu, yüksekliği ve hâkim rüzgâra göre konumu yağış miktarını etkiler.)
➤ En yağışlı mevsim kışdır. En az yağış yaz mevsiminde düşer.
➤ Akdeniz kıyılarında ocak ayı sıcaklığı 10 °C, Temmuz ayı sıcaklığı 28 °C, Yıllık sıcaklık farkı 18 °C kadardır.
➤ Yıllık sıcaklık ortalaması 18 °C’dir. (Bu değerler Akdeniz kıyılarından Marmara kıyılarına geçildikçe enlem etkisiyle düşer.)
➤ Dağ sıralarının kıyıya paralel uzandığı yörelerde Akdeniz ikliminin etki alanı dar, dağ sıralarının kıyıya dik uzandığı yörelerde bu iklimin etki alanı daha geniştir.
➤ Doğal bitki örtüsü makidir.
2. Karadeniz İklimi
➤ Türkiye’nin Karadeniz kıyılarında görülür (Marmara Bölgesi’nin kuzey kıyıları dahil).
➤ Yazlar serin, kışlar ılık, her mevsim yağışlıdır.
➤ Yıllık yağış miktarı 1000-2000 mm kadardır.(Dağların kıyıya göre konumu, yüksekliği ve hâkim rüzgâra göre konumu yağış miktarını etkiler.)
➤ En yağışlı mevsim genellikle sonbahardır.
➤ Yıllık sıcaklık ortalaması 15 °C civarı, Ocak ayı sıcaklığı 5 °C civarı, Temmuz ayı sıcaklığı 20 °C civarı, Yıllık sıcaklık farkı 15 °C civarıdır.
➤ Doğal bitki örtüsü karışık ormanlardır.
3. Karasal İklim
➤ İç Anadolu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Erzurum, Kars gibi deniz etkisine kapalı iç bölgelerde görülür.
a) İç Anadolu’da;
➤ Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır.
➤ En yağışlı mevsim ilkbahar, en kurak mevsim yazdır.
➤ Ocak ayı sıcaklığı 0 °C,
➤ Temmuz sıcaklığı 22-23 °C,
➤ Yıllık sıcaklık ortalaması 10-11 °C civarıdır.
➤ Doğal bitki örtüsü bozkır (step)dır.
b) Doğu Anadolu’nun Kuzeydoğu kesiminde;
➤ Sert karasal iklim özellikleri gösterir.
➤ Yazlar serin ve yağışlı, kışlar soğuktur.
➤En çok yağış yaz mevsiminde, en az yağış kış mevsimde düşer.
➤ Yıllık yağış miktarı 500-600 mm’dir.
➤ Ocak ayı sıcaklığı (–8) – (–10) °C,
➤ Temmuz sıcaklığı 17-19 °C,
➤ Yıllık sıcaklık ortalaması 5-6 °C civarıdır.
➤ Doğal bitki örtüsü çayır ve iğne yapraklı ormanlardır.
c) Güneydoğu Anadolu’da
➤ Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve yağışlıdır.
➤ En yağışlı mevsim kış, en kurak mevsim yazdır.
➤ Yıllık yağış miktarı 500-550 mm’dir.
➤ Ocak ayı sıcaklığı 0-5 °C,
➤ Temmuz sıcaklığı 28-30 °C,
➤ Yıllık sıcaklık ortalaması 15-16 °C civarıdır.
➤ Doğal bitki örtüsü bozkırdır.
Yorum gönder