Geçmişten Günümüze Yerleşme
Geçmişten Günümüze Yerleşme
Yerleşme; insanların barındıkları, ekonomik ve sosyal faaliyetlerini sürdürdükleri birimlerdir
Temel ihtiyaçlarını doğadan karşılayan ilk insanlar, iklimin olumsuz etkilerinden ve doğadaki tehlikelerden korunmak için barınağa ihtiyaç duymuştur.
İlk zamanlarda doğada avcılık ve toplayıcılık yaparak göçebe bir yaşam süren insanlar; barınma ihtiyaçlarını karşılamak için kaya oyukları, ağaç kovukları ve mağaraları kullanmıştır.
Bu dönemde; su ve yiyecek kaynaklarının, av hayvanlarının fazla olduğu alanlar; yerleşim alanı olarak daha fazla tercih edilmiştir.
İnsanlar zaman içinde avcılık ve toplayıcılıktan tarım ve hayvancılık faaliyetine geçiş yapmıştır.
Bu gelişme, insanların göçebe bir yaşamdan yerleşik bir yaşama geçmesine neden olmuştur.
Bu dönemde; iklim şartlarının elverişli olduğu verimli tarım alanlarına sahip akarsu kenarlarında ilk yerleşim alanları ve küçük köyler kurulmuştur.
İnsanların ilk dönemlerdeki yerleşim alanı seçimlerinde yerleşme alanına ait bazı özellikler etkili olmuştur.
Bu özellikler:
Su kaynaklarının varlığı
Korunaklı olması
Verimli tarım arazisinin bulunması
Av hayvanlarının varlığı
Tohum ve meyve bolluğu
İklim şartlarının elverişli olması
Barınak ve alet yapımı için kullanılacak malzemenin bulunmasıdır.
İlk yerleşim yerleri ;
Çin ( Sarı Irmak ve Gök Irmak Nehirleri )
Hint ( İndus ve Ganj Nehirleri )
Mezopotamya ( Fırat ve Dicle Nehirleri )
Mısır ( Nil Nehri )
Aztek ve Maya ( Yukatan Yarım adası )
İnka ( And Dağları Etekleri )
Zaman ilerledikçe bakır, tunç (bakır ve kalay karışımı) ve demir madenleri insanlar tarafından işlenmeye başlanmıştır.
Bu madenlerin çıkarıldığı alanlar ve madenleri eritmede kullanılan odunun bol olduğu ağaçlık alanların çevresi, yerleşim alanı olarak seçilmiştir.
Demirden sabanın yapılması, tarım yapılan alanları ve tarımsal üretimi artırmıştır.
Yapılan tarım faaliyetleriyle birlikte beslenme kaynaklarının artması, nüfusun hızla artmasını ve köylerin büyümesini sağlamıştır.
İnsanların ihtiyacından fazla üretmesi sonucunda takas yoluyla ticari faaliyetler başlamıştır.
Ticari faaliyetler ve nüfus artışı sonucunda özellikle ticaret yolları üzerinde ve limanların çevresinde şehir yerleşmeleri ortaya çıkmıştır.
Devletlerin kurulmasıyla birlikte bazı şehirler yönetim merkezi hâline gelmiş ve giderek büyümüştür. Yönetim merkezleri ortaya çıkmıştır.
Sanayi Devrimi ile birlikte şehirlerin sayısı artmış ve şehirler büyümüştür. Sanayileşme süreci, yerleşme yeri seçiminde doğal faktörlerin etkisini azaltarak beşerî ve ekonomik faktörleri ön plana çıkarmıştır.
Günümüzde sanayi, ticaret, tarım, turizm, ulaşım gibi faaliyetlerin; dinî ve idari fonksiyonların birine ya da birkaçına sahip çok sayıda şehir yerleşmesi ortaya çıkmıştır.
YERLEŞME YERİ SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Doğal Faktörler
İklim
Toprak Yapısı
Su Kaynakları
Yer Şekilleri
Kara ve Denizlerin Dağılışı
Bitki Örtüsü
Doğal Afetler
Beşerî Faktörler
Ekonomik Faaliyetler
Ulaşım Olanakları
Göçler
Bilim ve Teknolojideki Gelişmeler
Savunma ve Güvenlik
ÖRNEKLER ;
Sibirya ve Alaska bölgelerinde yerleşmelerin yoğunluğu daha azdır.
Neden : Sıcaklık ortalamasının çok düşük olması
Amazon Havzası’nda yerleşme yoğunluğu azdır.
Neden : Bataklık ve ormanlık alanların yoğun olması
Kuzey Yarım Küre’de yerleşim alanları daha yoğundur.
Neden : Kara ve denizlerin dağılışı
Arap Yarımadası’nda ve Orta Asya’da yerleşme yoğunluğu oldukça azdır.
Neden : Kurak alanların geniş yer kaplaması
Amerika Birleşik Devletleri’nin doğu kıyılarında yerleşme yoğunluğu oldukça fazladır.
Neden :Sanayinin ve ticaretin gelişmiş olması, Ilıman iklim şartları
Mısır’da yerleşmeler daha çok Nil Nehri kıyısında toplanmıştır.
Neden :Su kaynaklarının fazla olması
Himalaya Dağları’nda yerleşme yoğunluğu çok azdır.
Neden : Yer şekillerinin engebeli olması. Yükseltinin fazla olması
Birleşik Arap Emirlikleri, Basra Körfezi’nin kıyısında yapay bir ada inşa etmiştir.
Neden : Bilim ve teknoloji alanındaki gelişmeler
Yorum gönder